Farabi insanın varoluş temeli ve amacı konusunda önemli
yaklaşımlarda bulunmuştur.İnsanın ebedi mutluluğa nasıl ulaşabileceğini esas
alır.Yönetim teorisi üzerinde de durmuştur.Nasıl bir toplum, devlet ve nasıl bir yönetici olması gerekir sorularına
cevap aramıştır.Farabi ebedi mutluluktan da bahseder.Toplumların ve insanların mutlu
olabilmesini cahili değerler olarak ortaya koyar.Ebedi mutluluk dışındaki
mutlulukları esas alan toplumları cahil bir toplum olarak nitelendirir.Erdemle
ebedi mutluluğa ulaşılabilineceğini savunur.Ona göre dört erdem biçimi
toplumları gerçek anlamda ebedi mutluluğa ulaştırabilir.Bunlar; nazari
erdemler,fikri erdemler,ahlaki erdemler ve ameli erdemlerdir.
Nazari erdemler; En temelde ve tabanda yatan
erdemdir.Bilgilerin ve bilimlerin kazanılması doğa,matematik,metafizik, insan
ve toplum bilimlerinden söz eder.Bu bilimlerin temel amacı varlığın hakikatini
bilmemizi sağlar.Varoluşumuzu ortaya koyacaktır.Biz metafiziği incelediğimizde
toplumla bu varlık arasındaki bağı görürüz der.Tanrı nasıl kendisinden başka
bütün varlıkları yönetiyorsa toplumsal insanın amacı da bu dünyada ona benzer
bir düzen oluşturmaktır.
Fikri
erdemler: Ebedi mutluluğu kazandıracak olan erdemdir.Nazari bilgilerin
sağladığı amacı gerçek belirli bir zamanda bu bilgileri var edebilmek için
belirli şartları ve durumları keşfetme gücüdür.Bilmek yetmez
gerçekleştirilmesine ilişkin bir güce gerek vardır.
Ameli erdemler; Çok iyi eğitim metotlarına sahip olmak
gerekir.
Ahlaki erdemler; Karakter eğitimidir.Bu güçlere belirli
ahlaki güçler yardım etmektir.
İşte bu dört erdem bulunuyorsa o toplum amacına ulaşmış
toplumlardır der.
Ömer Ali Yıldırım'ın makalesinde de erdemsiz şehirlerle ilgili şu kısmı okumakta yarar vardır: "Farabi'ye göre erdemli şehir tek bir şehirdir ancak erdemsiz şehrin birçok türleri vardır.O bütün erdemsiz şehirleri ortak bir özellikle "cehalet"le nitelendirir. Fârâbî
toplumların önüne konan sağlık, refah, cömertlik, büyüklük gibi hasletleri
cahili iyilikler sayar. Bu tür iyilikler erdemli bir şehrin hedefi olamaz,
bunları hedef alan şehir cahili bir şehirdir.Düşünürümüze göre demokrasilerdeki serbestiyet ortamı erdemsiz
fikirlerin neşvü nema bulmasına ve yayılmasına ortam hazırlayacaktır. Böylesi
bir ortamda süflî arzularının peşinde koşan insanların sayısı çoğalacak ve
yönetimi ellerine alan başkanlarda kendi kurallarını halka
benimsetemeyeceklerdir. Hatta bu tür toplumlarda yöneticiler iktidara gelmek
için halkın çoğunluğunun desteğine ihtiyaç duyduklarından onların gayri ahlâki
olan yaşam tarzlarına göz yumacaklardır. Fârâblı filozofa göre demokrasi kendi
bünyesinde hazcılığın her türüne açıktır, her türlü arzu ve ihtiraslar
kendisine burada tatmin imkânı bulabilir ve bu tür idari sistemlerde erdemli
kimselerin yönetimi ele almalarına da müsaade edilmez. Bu tür yönetimlerin
olumlu yönü ise yönetime gelmelerine izin vermedikleri erdemli insanlara yaşama
hakkı tanımalarıdır.”
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder